# Robots in de Ouderenzorg, een Zegen of een Ethisch Dilemma? # Inleiding  De vergrijzing van de samenleving zet druk op de ouderenzorg. Er is een tekort aan zorgverleners, terwijl de vraag naar zorg toeneemt.[(Vergrijzing dwingt tot harde keuzes in de zorg: 'Niet alleen arbeidsmigratie', 2024)](https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2505083-vergrijzing-dwingt-tot-harde-keuzes-in-de-zorg-niet-alleen-arbeidsmigratie) Oudere mensen vereisen extra veel zorg doordat ze ziektes hebben en minder mobiel zijn, daardoor hebben ze extra hulp nodig hebben bij dagelijkse handelingen. [(Waarom is ouderenzorg zo belangrijk?, 2023)](https://bosenmeerzicht.frl/waarom-is-ouderenzorg-zo-belangrijk/#:~:text=Ouderen%20zijn%20kwetsbaar,van%20deze%20problemen) Robotica wordt gezien als een mogelijke oplossing. Robots kunnen taken overnemen van verpleegkundigen, zoals medicatie toedienen, lichaamsverzorging en gezelschap bieden. Maar de inzet van robots in de ouderenzorg roept ook ethische dilemma's op. De centrale vraag van dit literatuuronderzoek is: Wat zijn de ethische dilemma's bij het gebruik van robotica in de ouderenzorg? Om dit vraagstuk te onderzoeken, zullen de volgende deelvragen beantwoord worden: - Wat zijn de mogelijke effecten van het gebruik van robots op het emotionele en sociale welzijn van ouderen? - Welke voordelen zijn er bij gebruik van robots in de ouderenzorg? - Welke nadelen zijn er bij gebruik van robots in de ouderenzorg? Deze vragen behandelen verschillende aspecten van robotica in de ouderzorg. Na het beantwoorden van de deelvragen kunnen we een conclusie trekken en kijken naar welke ethische dilemma's er kunnen ontstaan.  ## Wat zijn de mogelijke effecten van het gebruik van robots op het emotionele en sociale welzijn van ouderen? Het sociale welzijn van ouderen is een complex onderwerp. Ouderen kunnen zich vaak eenzaam of afgesloten voelen van de samenleving. [(Eenzaamheid | Leeftijd en geslacht, 2023)](https://www.vzinfo.nl/eenzaamheid/leeftijd-en-geslacht) Dit is een belangrijk aandachtspunt in de ouderzorg, omdat we willen voorkomen dat ouderen zich nog eenzamer gaan voelen door de zorgrobots. Daarom is het belangrijk om te weten wat de effecten zijn van het gebruik van robotica in de ouderenzorg, zodat er daaruit kan bepaald worden wat voor dilemma's het met zich mee kan brengen. Er is al veel onderzoek gedaan naar dit onderwerp. Dat wijst uit dat robots zowel positieve als negatieve effecten kunnen hebben. Een positief effect ervan is dat ouderen zich minder eenzaam voelen. Uit 17 onderzoeken met 4 verschillende type robots bleek dat gezelschapsrobots een positieve invloed hadden op (socio)psychologische (humeur, eenzaamheid, sociale connecties en communicatie) en fysiologische (stressverlaging) variabelen. De methodologische kwaliteit van de studies was over het algemeen laag volgens [(Socially Assistive Robots in Elderly Care: A Systematic Review into Effects and Effectiveness, 2010)](https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1525861010003476). Dit laat zien dat het helpt om eenzaamheid bij ouderen tegen te gaan. Ze kunnen ook worden gebruikt om ouderen te helpen in contact te blijven met vrienden en familie. Dit is handig omdat ouderen dan dichter bij hun familie zijn, wat mogelijk eenzaamheid kan helpen bestrijden. Bovendien kunnen robots worden gebruikt om ouderen te motiveren om actief en betrokken te blijven bij hun leven. Fitness helpt ouderen gezond te blijven waardoor ze minder klachten en ziektes kunnen krijgen. Daarnaast kan fitness ook in een sociale setting worden gebruikt. Hierdoor kan ook eenzaamheid worden bestreden. [(Beweegrichtlijnen voor senioren: sterk blijven op latere leeftijd , 2022)](https://www.allesoversport.nl/thema/gezonde-leefstijl/beweegrichtlijnen-voor-senioren-sterk-blijven-op-latere-leeftijd/#:~:text=Regelmatig%20bewegen%20verkleint%20de%20kans%20op%20verschillende%20chronische%20aandoeningen%2C%20zoals%20hart%2D%20en%20vaatziekten%2C%20diabetes%20en%20depressieve%20klachten.%20Ook%20toont%20wetenschappelijk%20onderzoek%20aan%20dat%20senioren%20die%20regelmatig%20bewegen%2C%20minder%20kans%20hebben%20op%20botbreuken%20dan%20mensen%20die%20niet%20of%20weinig%20bewegen.) We moeten goed kijken wat de ouderen nodig hebben en willen. Ieder persoon kan anders denken over robots en technologie. Dit betekent dat je niet overal robots kunt gebruiken, maar moet uitzoeken wie wel met robots wilt werken. Over het algemeen zijn de mogelijke effecten van robots op het emotionele en sociale welzijn van ouderen complex. Er zijn zowel mogelijke voordelen als nadelen, en de impact van robots zal waarschijnlijk van persoon tot persoon verschillen. Het is belangrijk om deze factoren zorgvuldig af te wegen bij het beslissen of robots wel of niet in de ouderzorg te implementeren. ## Welke voordelen zijn er bij gebruik van robots in de ouderenzorg Het gebruik van robots in de ouderenzorg kan meerdere voordelen met zich meebrengen. Robots zouden zelfs in sommige aspecten beter kunnen zijn dan mensen. Het is belangrijk om er achter te komen wat de voordelen zijn. Er zijn ook situaties die geen dilemma's opleveren, omdat ze alleen voordelen opleveren en geen lastige keuzes met zich meebrengen. Robots kunnen taken overnemen van zorgverleners, zoals het toedienen van medicijnen, het verzorgen en verplaatsen van patiënten. Hierdoor kunnen zorgverleners zich meer focussen op complexere zorgtaken die robots niet kunnen overnemen en meer tijd doorbrengen met ouderen. Dit heeft een positief effect op het bestrijden van de eenzaamheid van ouderen. Uit onderzoek blijkt dat 70% van de zorgverleners in verpleeghuizen gelooft dat robots hen kunnen helpen om de kwaliteit van zorg te verbeteren. [(Impacts of robot implementation on care personnel and clients in elderly-care institutions, 2019)](https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1386505619300498) Het gebruik van robots zorgt er dus voor dat de simpelere taken, die vaak moeten gebeuren, geautomatiseerd worden. Daarnaast kunnen robots ook de hele dag en nacht door zorg bieden indien nodig. Hierdoor is minder zorgpersoneel nodig voor bijvoorbeeld ook nachtdiensten, die altijd lastig te vervullen zijn en voor personeel een zware belasting vormen. Dit is een groot voordeel van het gebruik van robots. De vermindering in de werkdruk in de zorg is fijn voor de hulpverleners en ook voor de ouderen. Als de zorgverleners meer tijd hebben voor de ouderen en de zwaardere taken kunnen de robots het lichte en simpele werk overnemen.  ## Welke nadelen zijn er bij gebruik van robots in de ouderenzorg Naast de voordelen zijn er ook nadelen bij het gebruik van robots in de ouderenzorg. Deze nadelen zijn essentieel om te onderzoeken, doordat er vaak dilemma's aan nadelen hangen. Robots kunnen meerdere nadelen met zich meebrengen. Deze nadelen kunnen in het ethische aspect vallen, maar ook daarbuiten.  Een mogelijk nadeel betreft privacy. Ouderen kunnen te maken krijgen met geheugenverlies. Dit kan leiden tot momenten dat ze niet meer weten wat ze zeggen of waar ze toestemming voor geven. Een robot kan niet altijd de situatie begrijpen als een persoon te maken heeft met geheugenverlies. Dit zou een probleem kunnen zijn volgens [(The ethical issues of social assistive robotics: A critical literature review, 2021)](https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160791X21002013#bib40:~:text=Privacy%20is%20the,as%20%E2%80%9Cinformed%20consent%E2%80%9D.). Daarnaast slaan de robots constant data op zoals wat de gebruiker doet, waar ze naartoe gaan en met wie ze omgaan. De robots kunnen met deze informatie een profiel gaan maken per persoon. Deze vormen een privacyprobleem doordat het persoonlijke informatie kan zijn. Deze persoonlijke profielen kunnen worden verkocht voor commerciële doeleinden of worden gelekt waardoor de persoonlijke informatie publiekelijk beschikbaar kan komen. [(The ethical issues of social assistive robotics: A critical literature review, 2021)](https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160791X21002013#bib40:~:text=SARs%20are%20considered,requiring%20ethical%20ponderation.) De nadelen van het gebruik van robots in de ouderenzorg zijn vooral gebonden aan privacy. Als robots persoonlijke profielen kunnen aanmaken vormt dit een gevaar voor de privacy. Deze profielen kunnen voor meerdere doeleinden worden gebruikt die een gevaar kunnen vormen voor de ouderen.  # Conclusie In dit onderzoek hebben we het gehad over het sociale welzijn van de ouderen en de voor- en nadelen van robots in de ouderenzorg. Het is belangrijk dat we voorzichtig zijn met het implementeren van robots in de ouderenzorg, omdat de behoeftes per persoon kunnen verschillen. We moeten goed blijven onderzoeken wat de behoeftes zijn van de ouderen omdat het belangrijk is dat ze zich niet slecht gaan voelen. De voordelen van de robots zijn dat we de werkdruk van de zorgverleners kunnen verlichten. Doordat de robots de simpele taken van de zorgverleners kunnen over nemen kan er extra tijd vrij komen om met de ouderen persoonlijke tijd door te brengen. Er zijn ook nadelen aan het gebruik van robots, deze hebben vooral te maken met privacy. Doordat de robots een profiel van de ouderen kunnen maken, dat kan worden misbruikt voor commerciële doeleinden.  Een dilemma dat kan ontstaan gaat over privacy en gegevens. Robots verzamelen constant data over ouderen en mensen met wie ze omgaan. Deze informatie kan gevoelig zijn omdat het gaat over de gezondheid en het welzijn van die persoon. Ook zijn er dilemma's over de behoeftes van ouderen. Is het wel ethisch verantwoord om robots te gebruiken tegen de zin van ouderen? Als de robots globaal worden ingezet kan het zo zijn dat niet iedereen er comfortabel mee is en dat men op zoek is naar menselijk contact. Voor verder onderzoek adviseer ik om te kijken naar hoe we gegevens kunnen beschermen en welke gegevens gedeeld kunnen worden met de robot. Dit is essentieel om de privacy te beschermen van de ouderen. Doordat het een probleem is moeten we kijken naar de oplossingen.  # Bronnen (Vergrijzing dwingt tot harde keuzes in de zorg: 'Niet alleen arbeidsmigratie' https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2505083-vergrijzing-dwingt-tot-harde-keuzes-in-de-zorg-niet-alleen-arbeidsmigratie) (Waarom is ouderenzorg zo belangrijk? https://bosenmeerzicht.frl/waarom-is-ouderenzorg-zo-belangrijk/#:~:text=Ouderen%20zijn%20kwetsbaar,van%20deze%20problemen) (Eenzaamheid | Leeftijd en geslacht https://www.vzinfo.nl/eenzaamheid/leeftijd-en-geslacht) (Beweegrichtlijnen voor senioren: sterk blijven op latere leeftijd  https://www.allesoversport.nl/thema/gezonde-leefstijl/beweegrichtlijnen-voor-senioren-sterk-blijven-op-latere-leeftijd/) (Socially Assistive Robots in Elderly Care: A Systematic Review into Effects and Effectiveness https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1525861010003476) (Impacts of robot implementation on care personnel and clients in elderly-care institutions https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1386505619300498) (The ethical issues of social assistive robotics: A critical literature review https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160791X21002013) https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160791X21002013#bib40:~:text=3.1.1.%20Well,requiring%20ethical%20ponderation